Семінар-практыкум «Творы беларускай літаратуры, выкарыстоўваемыя для развіцця культуры маўлення выхаванцаў установы дашкольнай адукацыі»
Мэта: фарміраваць у педагогаў пазіцыю актыўнага суб'екта дейнасці, у якой рэалізуюцца іх творчая моц і здольнасць
План семінару:
- Уводзіны ў тэму.
- Казкі. Складанне казак па схемам, карцінкам.
- Вершы. Чытанне вершаў на беларускай мове з апорай на мадэлі.
- Апавяданні. Падбор кніг з апавяданнямі для пэўнай узроставай групы выхаванцаў.
- Пацешкі. Драматызацыя пацешак.
- Прыказкі. Гульня «Дакажы славечка»
- Прымаўкі. Склад прымавак з прапанаваных слоў.
- Дразнілкі. Падбор рыфаў.
- Крычалкі - заклічкі.
- Чыстагаворкі. Вызначэнне груп гукаў, якія замацоўваюцца ў мове выхаванцаў сярэдніх і старэйшых груп.
- Байкі. Настольны тэатр.
- Паданні. Агляд паданняў і сказанняў, рэкамендаваных вучэбнай праграммай дашколнай адукацыі.
- Беларускія народныя гульні. Картатэка гульняў.
- Рэфлексія.
Літаратура:
Дубінина, Дз.М. Культура Беларусі ў казках і паданнях: дапаможнік для педагогаў устаноў, якія забяспечваюць атрыманне дашкольнай адукацыі / Дз.М. Дубініна, Дз.У. Дубінін. – Мінск: Зорны верасень, 2008. – 120 с.
Дубiнiна Дз.Н. Родная прырода ў вуснай народнай творчасцi: дапаможнiк для педагогаў устаноў дашкольнай адукацыi/ Д.Н. Дубiнiна, А.А. Страха, Дубiнiн Дз.У. – Мiнск: Нац. iн-т. адукацыi, 2013. – 136 с.
Слова – радасць, слова – чары,
Вобраз вечна юных весен,
Есць ты ўсюды: у сонцы, у хмары,
Ты глядзіш праз неба просінь.
Лашчыш слух мой, слова-ззянне,
Атуляеш сэрца ласкай,
Ноч і вечар, дзень, світанне
Абняло ты, слова-краска.
Я.Колас
Дэвіз: «Не біце дубцамі, навучыце слаўцамі», «Ад навукі дужэюць розум і рукі»
- Гучыць беларуская мелодыя.
- «Назаві свае імя ласкава па-беларуску».
- Падзел удзельнікаў семінара на 2 каманды “Складзі карцінку з частак”
- Казкі
Домашняе заданне: падрыхтаваць наборы карцінак да пераказу беларускiх народных казак; кароткую характарыстыку беларускіх паэтаў:
|
Ф.I. педагога |
Казка |
Беларускі паэт |
|
«Легкі хлеб» |
Змітрок Бядуля |
|
|
«Пра быка і яго сяброў» |
Сяржук Сокалаў-Воюш |
|
|
«Жаронцы» |
Васіль Вітка |
|
|
«Не сілай, а розумам» |
Вера Вярба |
|
|
«Лісіца-хітрыца» |
Янка Журба |
|
|
«Як кот звяроў напалохаў» |
Якуб Колас |
|
|
«Селянін, мядзведзь і лісіца» |
Янка Купала |
|
|
«Верабей і мыш» |
Іван Муравейка |
|
|
«Кот Максім» |
Алесь Лойка |
|
|
«Гарошак» |
Максім Багдановіч |
|
|
“Піліпка-сынок” |
Пімен Панчанка |
|
|
“Пшанiчны каласок” |
Нiна Галіноўская |
|
|
“Каза-манюка” |
Сяргей Грахоўскі |
- Вершы.
Вядучы прапануе камандам:
- падзеліць атрыманыя схемы наступным чынам: «вершы» - «пацешкі, песенькі»,
- раскласці вершы і пацешкі па ўзроставым группам: другая малодшая, сярэдняя, старэйшая,
- скласці план занятку па завучванню вершаў,
- даць кароткую біяграфію беларускіх паэтаў.
- Апавяданні.
1 каманда - Зачытаць з вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі творы беларускіх пісьменнікаў для сярэдняй группы.
2 каманда - Зачытаць з вучэбнай праграмы дашкольнай адукацыі творы беларускіх пісьменнікаў для старэйшай группы.
- Пацешкі.
1 каманда – Драматызацыя пацешкі «Ходзіць коцік па палях».
2 каманда – Драматызацыя пацешкі «Ты, каза, каза, лубяныя вочы».
( ! Уключаць пацешкі пад час адукацыйнага працэсу ў хвілінкі-весялінкі, хвілінкі-адпачынку, хвілінкі-угадайкі, хвілінкі-забаўлянкі).
- Прымаўкі.
«Ласкавае слова – што дзень ясны».
«Слоўка як птушка: выпусціш – не вернеш».
Якая каманда назаве больш прымавак.
- Прыказкі.
Якая каманда назаве больш прыказак.
«Які розум – такая і гаворка»
«Да чаго не дойдзеш – тое ў кніжцы знойдзеш»
«Слова - свята»
«Слова – гужы, за сэрца цягнуць»
«Не саромейся пытаць – болей спытаеш, больш пазнаеш»
«Гаворыць, як з кніжкі бярэ»
«Куляй цэліш у аднаго, у двух, а трапным словам – у тысячы»
«Рана загоіцца, а злое слова - ніколі»
«Язык не сцяг, а друдыну водзіць»
«Язык і да Кіева давядзе»
«Не біце дубцамі, навучыце слаўцамі»
«Чым багата, тым і рада, а што маю, тым прымаю»
«Госць у дом, Бог у дом».
- Падбор слоў для ацэнкі адказаў дзяцей: удала, добра, цікава, прыгожа, лагічна, выразна, яскрава, правільна, граматна, гучна, эмацыйна, ветліва, ласкава, пранікнена.
Ацэнка выказванняў каманды-саперніцы.
- Калыханкі
Спі, засні, мая дзетка,
Птушкі ўжо заснулі,
Спі, засні, мая дзетка,
Люлі, люлі, люлі.
Люлі, люлі, люлі!
Прыляцелі гулі!
Гулі-гулі-галубы!
Селі гулі на дубы,
І спявалі, і гукалі –
Сны салодкія склікалі.
Спі, сыночак міленькі,
Галубочак сівенькі.
Мой сыночак будзе спаць,
А я буду калыхаць.
А-а-а, а-а-а, люлі!
Успомні матулю сваю,
Як цябе люляла,
Як табе не раз ўначы
Песеньку спявала
А-а-а, а-а-а, люлі!
Паслухайце калыханку, даскажыце слоўца.
Якая калыханка вам найболей спадабалася?
Праспявайце калыханку на розныя матывы.
- Народныя прыкметы.
Якая каманда назаве больш народных прыкмет.
- Скарагаворкі.
Ехаў Пракоп з Пракопіхай
І з малым пракапяняткам.
Якая каманда прыдумае больш скарагаворак з другім імем.
Чаравікі у нашай Славы
Адзін левы, другі правы.
Справа – левы, злева – правы,
Скажы, Слава,
У чым справа?
Тут няма маёй віны:
Паспрачаліся яны. Прыдумайце пытаннi да скарагаворкі.
- Чыстагаворкі.
Назавіце групы гукаў, якія замацоўваюцца ў маўленні выхаванцаў старэйшай і сярэдняй груп, састаўце з імі чыстагаворкі.
Оз-оз-оз – на вуліцы мароз, …
Фатограф фатаграфуе, фатаграфіі рыхтуе.
Дом, дамы, дамок,
Дым, дымы, дымок,
Даня думае, гадае,
Доўга словы падбірае.
- Абагульненні.
1 - Прыдумайце вершаваныя заданні да абагульнення “адзенне”
Прыйдзем разам да высновы –
Назавем адным мы словам
Марлю, шоўк, паркаль, муслін, корт, гіпюр і крыналін.
2 – Прыдумайце вершаваныя заданні да абагульнення “цацкі”
Ну, а тут вось вы гатовы
Адзначыць рэчы пэўным словам:
Ложак, зэдлік, стол, канапу,
Крэсла, тумбачку ды шафу?
- Заклічкі, крычалкі.
Прыдумайце заклічкі, крычалкі.
Раз, два, тры, чатыры, пяць –
Запрашаю усіх гуляць!
Я будую дом з пяску!
Я клічу усіх на талаку!
Будзем дружна працаваць,
Дом прасторны будаваць,
Высачэзны – вось такі!
На падмогу, землякі!
- Лічылкі.
Удзельнiкi завучваюць лічылку, выбіраюць таго, хто лічылкай выбiрае вядучага, якi лiчылкай выбiрае наступнага вядучага i так далей.
Раз, два, тры, чатыры, пяць,
Воўк з лісой пайшлі гуляць,
Следам вожык тупаціць.
Мы пайшлі…
Табе лічыць.
- Дражнілкі ( ! Мэта: не абразіць, а дапамагчы справіць недарэчнасці)
Сярод дзяцей:
Бе-бе-бе, ачкарык,
Дзядзька Сцепа велікан, а зваліўся ў стакан.
Вабражуля (задавака) номер пяць любіць туфелькі мяняць.
Падбярыце дражнілку да імя; вызначце, якая рыса характару чалавека высмейваецца. Напрыклад, Святланка – хавае абаранка - сквапнасць.
Ірынка - скарынка.
Наталка - гадалка.
Ніна – карзіна, карціна, дрызіна.
Санік – рванік.
Валечка - кралечка.
Лілечка – пілюлечка.
Таццянка - падманка.
Алена – задуменна.
Ксенія – варэнька.
Гануля - крыўдуля, гразнуля.
Аллачка - крычалачка.
Райка - хазяйка.
- Загадкі.
Састаўце загадку пра: 1- занятак малявання,
2 - занятак па лепцы.
- Легенды, паданні.
Найдзіце і зачытайце з вучэбнай праграмы дашкольнага выхавання назвы легенд і паданняў.
- Быліны ( ! Вучэбная праграма дашкольнай адукацыі прапануе толькі рускія).
- Дыдактычныя гульні (удзельнiкам прапануецца раздатка дыдактычных гульняў па развiццю беларускага маўлення i культуры моўных зносiн).
- Карагодныя і рухомыя гульні (удзельнiкам семiнара прапануецца картатэка карагодных i беларускiх народных гульняў).
- Вызначэнне i вiншаванне пераможца семiнара-практыкума.
- Рэфлексiя «Мне спадабалася…»
- 23. Вынiк.
