Кансультацыя для педагогаў:

Сучасная сістэма дашкольнай адукацыі ставіць перад педагогамі задачу - знаёміць дашкольнікаў з светам прафесій дарослых, для таго, што б у будучыні ён мог паспяхова рэалізаваць сябе як асоба ў прафесійным асяроддзі і валодаць рысамі: педагога, даследчыка, вынаходніка, прадпрымальніка, эканаміста. У педагогіцы гэта называется - увядзенне дашкольнікаў у прафарыентацыю.

Прафарыентацыя дашкольнікаў - гэта новае, малавывучаны накірунак у педагогіцы. Што такое прафесійная арыентацыя? Гэта сістэма мерапрыемстваў, накіраваная на азнаямленне дашкольнікаў з максімальнай колькасцю прафесій і аказанне дапамогі падрастаючаму пакаленню ў разумным выбары прафесіі, з улікам яго індывідуальных магчымасцяў, асаблівасцяў, здольнасцяў і інтарэсаў.

К. Д. Ушынскі лічыў, што праца - гэта вышэйшая форма чалавечай дзейнасці, у якой ажыццяўляецца прыроджанае чалавеку імкненне быць і жыць. Асноўнымі задачамі выхавання, ён лічыў, прывіць дзецям любоў і павагу да працы.

А. С. Макаранка лічыў, што правільнае выхаванне - гэта абавязковае працоўнае выхаванне.

Дашкольны ўзрост-гэта той падрыхтоўчы этап, у якім закладваюцца асновы для прафесійнага самавызначэння.

Трохгадовае дзіця ўжо праяўляе сябе як асоба. У яго выяўляюцца здольнасці, схільнасці, пэўныя патрэбы ў той ці іншай дзейнасці. Ведаючы псіхалагічныя і педагагічныя асаблівасці дзіцяці ў дзіцячым узросце можна прагназаваць яго асобасны рост у тым ці іншым выглядзе дзейнасці. Мы можам пашырыць выбар дзіцяці, даўшы яму больш інфармацыі і ведаў у якой-небудзь канкрэтнай галіне.

У рамках пераемнасці па прафарыентацыі дзіцячы сад з'яўляецца першапачатковым звяном у адзінай бесперапыннай сістэме адукацыі. Дашкольная ўстанова - першая прыступка ў фарміраванні базавых ведаў аб прафесіях. Менавіта ў дзіцячым садзе дзеці знаёмяцца з разнастайнасцю і шырокім выбарам прафесій.

Актуальнай задачай сучаснай сістэмы адукацыя з'яўляецца цэласнасць працэсаў сацыяльнага і індывідуальнага развіцця дзіцяці. Адным з эфектыўных рашэнняў дадзенай задачы, з'яўляецца правядзенне прафарыентацыйнай работы з выхаванцамі.

У працэсе далучэння дзяцей да свету дарослых, прафарыентацыя спрыяе назапашванню сацыяльнага вопыту ўзаемадзеянню дзіцяці з дарослымі і аднагодкамі, развіццю ўменняў увайсці ў дзіцячае таварыства, дзейнічаць сумесна з іншымі.

Для азнаямлення дзяцей з працай дарослых можна ўжываць традыцыйныя метады навучання і выхавання:

- слоўны (гутаркі з выкарыстаннем гульнявых персанажаў і нагляднасці, чытанне дзіцячай мастацкай літаратуры);

- наглядны (назіранне канкрэтных працоўных працэсаў людзей розных прафесій, разгляданне карцін і ілюстрацый);

- практычны (эксперыментаванне з рознымі матэрыяламі, вопыт гаспадарча-бытавога працы);

 - гульнявы (сюжэтна-ролевыя гульні, дыдактычныя гульні, гульнявыя сітуацыі).

У практычнай дзейнасці ўсе метады ўжываюцца не разрознена, а ў спалучэнні адзін з адным.

 Праца па фарміраванні ў дзяцей уяўленняў аб працы дарослых праводзіцца ў працэсе арганізаванай адукацыйнай дзейнасці, што ажыццяўляецца ў ходзе рэжымных момантаў, у працэсе самастойнай дзейнасці дзяцей і ў працэсе сумеснай дзейнасці з сям'ёй.

Сістэма работы з дзецьмі па ранняй прафарыентацыі праводзіцца па 3 напрамках:

- прыбліжэнне дзяцей да працы дарослых;

- прыбліжэнне працы дарослых да дзяцей;

- сумесная дзейнасць дзяцей і дарослых.

1. Прыбліжэнне дзяцей да працы дарослых. Гэта, калі педагог знаёміць дзяцей з прафесіяй як на занятку, так і па-за: расказвае аб працы дарослых з паказам ілюстрацый: што за прафесія, дзе працуе (пра месца працы), у што апрануты, што трэба для працы, якімі рысамі павінен валодаць і т.п. А таксама, можна арганізаваць у дзіцячым садзе сустрэчу з цікавымі людзьмі нейкай прафесіі. З развіццём IT-тэхналогій становіцца магчымым віртуальныя экскурсіі.
2. Прыбліжэнне працы дарослых да дзяцей. Гэта арганізаваныя экскурсіі, назіранні, тэматычныя сустрэчы з людзьмі розных прафесій- на працы (прадпрыемстве, установе). Дадзены накірунак лічыцца найбольш дзейсным спосабам азнаямлення дзяцей з працай дарослых, спрыяе назапашванню яркіх эмацыйных уражанняў.

 Вопыт працы паказвае, што экскурсія можа замяніць серыю заняткаў. У працэсе экскурсіі дзеці атрымліваюць магчымасць назіраць розныя спосабы выканання прафесійных дзеянняў чалавека той ці іншай прафесіі. Пасля вяртання ў групу з дзецьмі абавязкова трэба абмеркаваць убачанае, магчыма правесці маляванне па памяці «Што запомнілася?», «Што спадабалася?»

III. Сумесная дзейнасць дзіцяці і дарослага. Да гэтага кірунку працы з дзецьмі ставяцца сюжэтна-ролевыя гульні, дыдактычныя гульні, рухомыя гульні, чытанне мастацкай літаратуры, гульнявыя сітуацыі і іншыя формы дзейнасці, якія могуць рэалізоўвацца на працягу рэжымных момантаў дня, у свабоднай і сумеснай дзейнасці педагога і выхаванца.

Адным з эфектыўных тэхналогій па азнаямленню васпітаннікаў з прафесіямі дарослых з'яўляецца праектная дзейнасць так як: - грунтуецца на лічнасна- арыентаваным падыходзе да навучання і выхавання; - дазваляе засвоіць складаны матэрыял праз сумесны пошук вырашэння праблемы, тым самым робячы адукацыйны працэс цікавым і матывацыйных. Праектная дзейнасць - гэта комплекснае планаванне, дзейнасць з пэўнай мэтай, па вызначаным плане для вырашэння пошукавых, даследчых, практычных задач па любым накірунку зместу адукацыі.

Паспяховае ажыццяўленне вышэйпералічаных форм работы з дзецьмі немагчыма без арганізацыі правільнай і адпаведнай узроставым асаблівасцям прафарыентацыйнай прадметна-прасторавага развіццёвага асяроддзя.

Аснашчэнне прадметна-развіццёвага асяроддзя ў мэтах ранняй прафарыентацыі мае на ўвазе:

-подбор мастацкай літаратуры, энцыклапедый, самаробных кніжак-малых, звязаных з тэмай «Прафесіі», у кніжным кутку;

-стварэнне картатэкі прыказак і прымавак аб працы, загадак, вершаў і песень аб прафесіях і прыладах працы;

-подбор ілюстрацый, рэпрадукцый карцін, размалёвак з прафесіямі у кутку выяўленчай дзейнасці;

-падбор і выраб дыдактычных гульняў па азнаямленню з прафесіямі;

        - падбор дэманстрацыйнага матэрыялу па тэме «Прафесіі»;

- падбор мультфільмаў, відэафільмаў, відэаролікаў, звязаных з тэмай «Прафесіі»;

- выпуск насценнай газеты, прысвечанай прафесіях дарослых;

- афармленне альбома аб прафесійных дынастыях выхаванцаў;

- афармленне альбома з фотаздымкамі «Прафесіі нашых бацькоў";

        - матэрыялы для сюжэтна-ролевых гульняў.

Неацэнную дапамогу ў папаўненні прадметна-развіццёвага асяроддзя ўстановы дашкольнай адукацыі  могуць аказаць бацькі, якіх неабходна актыўна далучаць у работу па азнаямленню дзяцей з працай дарослых.

Такім чынам, фарміраванне ўяўленняў дашкольнікаў аб працы дарослых - гэта неабходны накірунак дзейнасці ўстановы дашкольнай адукацыі. Знаёмства дзяцей з светам прафесій ажыццяўляецца на працягу ўсяго перыяду атрымання выхаванцамі дашкольнай адукацыі і рэалізуецца ў разнастайных формах работы і ва ўзаемадзеянні педагогаў і бацькоў. Правадзімая прафарыентацыйная праца дазваляе ненадакучліва падвесці дзяцей да важнай высновы, што праца, прафесійная дзейнасць з'яўляюцца значнай сферай жыцця.

Спіс выкарыстанай літаратуры.

1.Т.В.Пятніца “Сацыялізацыя дашкольніка праз гульню” Мазыр, 2002

2.Е.А.Клімаў  “Псіхалогія прафесійнага самавызначэння” Масква, 2002.

3.А.Д.Шатова “Зноў аб працоўным выхаванні дашкольнікаў”.  Дашкольнае выхаванне: традыцыі і сучаснасць. - М., 2002.